Pandemi Döneminde Yas Sürecine Giren Kişilere Daha İyi Hissetmeleri için Öneriler
Zor ve stresli günlerden geçiyoruz. Özellikle pandemi döneminde pek çoğumuz bizim için değerli olan insanları kaybettik. Normal şartlarda bir kaybın arkasından yaşanan yas süreci örseleyici iken, özellikle böyle bir dönemde bu süreçten geçmek kişi için fazlası ile acı verici olabiliyor. Yakın çevreden gelen destek olanaklarının kısıtlılığı, izole olma ve kişinin yalnızlık duygusunu artırmış durumda. İzolelikle birlikte dikkatimizi dağıtmakta işlevsel bir rolü olan sevdiğimiz aktiviteleri gerçekleştirmede duyduğumuz sorunlar, geleceğe yönelik özellikle sosyal alan, sağlık ve iş alanı ile ilgili belirsizlikler, ölüm ve hastalığı hatırlatan şeylerin artması yas sürecinin daha da zorlayıcı olmasında etkilidir. Ölüm ve hastalığın kişiye sürekli hatırlatılması hastalığa yakalanma korkusunu da artırmakta, yeni bir kayıp yaşama anksiyetesi -bu kendisi de olabilir- kişiyi daha da ürkütmekte ve umutsuzluğa sürüklemektedir.
Bu yazımda pandemi döneminde yas sürecine giren kişilere iyi hissetmeleri için neler önerebilirim, bunları araştırdım.
1- Pandemi ek olarak stres yaratır. Bu stresi kabul edin ve kontrolünüz dışındaki şeyler için kendinizi suçlamayın.
2- Bu dönemde yas tutmak, bir salgın olmadığı zamanlardakine göre daha zordur. Kabul edin.
3- Bu dönemde öz-şefkat (kendine şefkat) çok önemlidir. Kendinize şefkat gösterin. Bunun için çabalayın.
4- Yas sürecinde kaybedilen yakınınız üzerine konuşmak için sosyal desteği artırıcı online görüşmeler yapmaya çalışın. Değer verdiğiniz, sizi anlayabilecek biri ile sürece yönelik duygularınızı paylaşmak bu dönemi daha kısa sürede atlatmanıza olanak sağlayacaktır. Konuşmak istemeyebilirsiniz. Yine de bunu görev gibi yerine getirmeye çalışın. Bu size daha iyi hissettirecektir.
5- Bu dönemde yapıcı aktiviteler olan geleceğe yönelik planlar yapma, hobilere online da olsa evde devam etme çok önemlidir.
6- Kaybettiğiniz kişiye dair fotoğraflarına bakma, ağlama vb. süreçleri -online olarak veya değil- size iyi hissettirecek insanların karşısında/yanında yapmaya çalışın.
7- Haberlere ayırdığınız vakti azaltın. Stres seviyenizi arttırıyorsa bir süre izlemeyin.
8- Kaybettiğiniz kişi bu koşullarda size ne derdi, nasıl bir tepki vermenizi isterdi? Düşünün.
Pandemi döneminde yas süreci zor olsa da atlatmak için yukarıda verdiğim tavsiyelere uymaya çalışın. Unutmayın yapabildiğiniz her öneri sizi daha da iyiye götürecektir. Bunun için elinizden geleni yapmak için çabalayın.
Uzman Klinik Psikolog
Ali Sine
